O leukoplakii słyszało niewiele osób. Jest to choroba jamy ustnej, która początkowo nie daje poważnych objawów. Jednak nieleczona może stać się podłożem poważnych komplikacji. Leukoplakia uznawana jest za stan przedrakowy.
Leukoplakia – przyczyny i objawy
Leukoplakia, zwana także rogowaceniem białym, to choroba jamy ustnej objawiająca się w postaci białej plamy na języku – jego stronie wierzchniej lub na spodzie oraz na śluzówce policzka, rzadziej na dziąsłach, wargach oraz w kącikach ust. Wszystkie próby usunięcia tej plamy są nieskuteczne. Choć nazwa wskazuje, że plama jest koloru białego, i tak jest w większości przypadków, to bywa także, że leukoplakia objawia się w postaci plam żółtych lub szarych. Jak wskazują statystyki najgorsze rokowania są w przypadku leukoplakii objawiającej się żółtymi plamami na spodniej stronie języka.
Leukoplakia nie zawsze objawia się w postaci plam. Czasem są to kreski, smugi, pęknięcia, rysunek układający się w kształt sieci lub mozaiki.
Podobne objawy daje liszaj płaski, więc w celu zidentyfikowania zmiany należy udać się do stomatologa, który ustali dalszą drogę diagnozowania i leczenia. Niestety w około 50 % przypadków zdiagnozowana leukoplakia jest przyczyną choroby nowotworowej. Można więc leukoplakię uznać za stan przedrakowy, którego zlekceważenie może mieć fatalne skutki dla pacjenta.
Leukoplakia to choroba wieku dojrzałego
Osoby zapadające na nią mają przeważnie 40 i więcej lat. Choroba diagnozowana jest dwukrotnie częściej u mężczyzn, niż u kobiet.
Zmiany leukoplakiczne są reakcją obronną naszego organizmu – odpowiedzią na czynniki drażniące śluzówkę. Najczęściej za źródło choroby uważa się:
- Palenie oraz żucie tytoniu;
- Spożywanie nadmiernej ilości alkoholu;
- Działalność prądów galwanicznych; najczęstszą przyczyną powstawania prądu galwanicznego jest nadmierna liczba wypełnień amalgamatowych – zgodnie z prawem Rebla maksymalna liczba tego rodzaju wypełnień nie powinna być większa od siedmiu;
- Mechaniczne drażnienie błon śluzowych przez źle dopasowane protezy, aparaty ortodontyczne lub ostre krawędzie wypełnień;
- Zakażenie niektórymi wirusami – HPV (brodawczak ludzki), HIV (wirus nabytego niedoboru odporności), HSV (opryszczka zwykła), EBV (wirus Epsteina – Barr należący do rodziny opryszczki odpowiedzialny za mononukleozę zakaźną, popularnie nazywaną chorobą pocałunków);
- Zakażenie grzybiczne;
- Niedobory żelaza oraz witaminy A;
- Długotrwałe podrażnienia mechaniczne (na przykład przygryzanie śluzówek).
Jeśli żadna z powyższych przyczyn nie zaistniała i trudne jest wskazanie etymologii choroby, wówczas mamy do czynienia z leukoplakią idiopatyczną.
Leukoplakia – leczenie
Sposób leczenia zależy od rodzaju choroby. O sposobie leczenia decydują lekarze, gdy ustalą z jakim wariantem leukoplakii mamy do czynienia. Najczęściej są to:
1. Leukoplakia homogenna
Nazywa się ją także jednorodną, gładką, cienką. Najczęściej lokalizuje się na policzkach i nie ulega zezłośliwieniu.
2. Leukoplakia niehomogenna
Zmiana gruba, ziarnista, popękana. Przeważnie lokalizuje się pod językiem, na wargach, na bocznych krawędziach języka oraz w okolicy łuków podniebiennych. Ta forma leukoplakii ulega zezłośliwieniu stosunkowo często, więc tak opisanych zmian występujących we wskazanych lokalizacjach nie wolno zlekceważyć.
3. Erytroleukoplakia, czyli leukoplakia cętkowana
Objawem choroby są białe popękane płytki. Niekiedy ma formę czerwonych plam. Klasyfikowana jest jako carcinoma in situ, czyli rak w miejscu – nowotwór nienaciekający, stosunkowo łatwy do usunięcia.
4. Erytroplakia, czyli rogowacenie różowe
To groźna odmiana leukoplakii, której prawdopodobieństwo zezłośliwienia szacuje się na 40-50 %. Objawia się głównie w postaci jedwabistych plam w kolorze jasnoczerwonym. Najgroźniejsza postać erytroplakii lokalizuje się na dnie jamy ustnej oraz podniebieniu. Na ryzyko tej odmiany choroby narażeni są mężczyźni palący tytoń i pijący w nadmiarze napoje alkoholowe.
Po konsultację lekarską warto zwrócić się zawsze, gdy w jamie ustnej pojawią się białe smugi lub plamy. W pierwszej kolejności należy zaprzestać palić tytoń i spożywać alkohol/
W jaki sposób jest leczona leukoplakia?
Sposób leczenia leukoplakii zależy od jej rodzaju. Najpierw pobierany jest wycinek, którego zbadanie ma kapitalne znaczenie dla wyboru metody leczenia.
Jeśli badanie histopatologiczne potwierdzi leukoplakię niehomogenną wówczas wdraża się leczenie chirurgiczne. Powstałą zmianę usuwa się na ostro (chirurgia tradycyjna) lub laserem.
Jeśli choroba ma wiele ognisk umiejscowionych w dnie jamy ustnej, skuteczne rezultaty można osiągnąć wdrażając terapię fotodynamiczną, polegającą na niszczeniu komórek nowotworowych przy pomocy fotouczulaczy, która aktywuje się specjalnym rodzajem światła.
Jeśli badanie histopatologiczne wycinka wskaże na leukoplakię homogenną można spróbować leczenia zachowawczego i odroczyć w czasie leczenie chirurgiczne. Najpierw należy wyeliminować potencjalną przyczynę, na przykład palenie lub żucie tytoniu czy picie alkoholu. Lekarz prowadzący co dwa tygodnie sprawdzać będzie postępy terapii, a gdy ta nie przyniesie pozytywnych efektów po upływie dwóch-trzech miesięcy, to należy podjąć się metody radykalnej, czyli chirurgicznego usunięcia zmiany.
Każda odmiana leukoplakii jest potencjalnym stanem przedrakowym, który zaniedbany może przekształcić się w zmianę złośliwą. Dlatego ważny jest czas – zlekceważenie objawów lub odkładanie w czasie decyzji o wizycie u lekarza może mieć poważne konsekwencje, ze zgonem włącznie.
