Ekstrakcja, czyli usunięcie zębów to zabieg, który zdarzyć się może każdemu, nawet tym osobom, które właściwie i systematycznie dbają o higienę jamy ustnej. Z medycznego punktu widzenia ekstrakcja nie jest zabiegiem obarczonym wysokim ryzykiem utraty zdrowia czy życia, ale nawet po zabiegu przeprowadzonym bezbłędnie mogą wystąpić powikłania, a proces gojenia nie należy do krótkich i przyjemnych. To, jak długo goi się rana po ekstrakcji jest sprawą indywidualną w znacznej mierze zależną od kondycji zdrowotnej pacjenta oraz od jakości wykonanej ekstrakcji.
Na czym polega zabieg ekstrakcji?
Ekstrakcja w stomatologii to procedura usunięcia zęba z zębodołu w szczęce. Jest to procedura standardowa i stosunkowo nietrudna, ale każdy pacjent ogarnięty niepokojem, a często także strachem przed bólem, przeżywa ją dość mocno.
Decyzję o ekstrakcji stomatolog podejmuje gdy wystąpi:
- Poważna infekcja;
- Choroba przyzębia;
- Konieczność ortodontycznego leczenia wady zgryzu ( ekstrahowany ząb robi miejsce w łuku dla pozostałych zębów, które nie mając miejsca zaczynają rosnąć krzywo często zachodząc na zęby sąsiednie).
Stomatolodzy zalecają ekstrakcję tylko wówczas, gdy leczenie zęba dobrze nie rokuje. W przypadku zębów stałych wyrwanie powoduje trwały ubytek, a przedwczesna ekstrakcja zębów mlecznych może negatywnie wpłynąć na stan uzębienia stałego, głównie w zakresie prawidłowego zgryzu. W naszych polskich warunkach zdarza się również często, że decyzję o ekstrakcji podejmują pacjenci, których nie stać na prywatne kanałowe leczenie zębów przedtrzonowych i trzonowych nierefundowane przez NFZ.
Zabieg ekstrakcji zaczyna się od podania pacjentowi znieczulenia. Standardowo aplikuje się nieobciążające i bezpieczne znieczulenie miejscowe, ale leczący się w prywatnych klinikach pacjenci mogą opłacić znieczulenie pełne.
Gdy znieczulenie zacznie działać stomatolog zrywa otaczające ząb więzadło okrężne i przy pomocy kleszczy dokonuje rozchwiania zęba, co pozwala na oddzielenie go od kości szczęki. Po wyciągnięciu zęba z zębodołu lekarz oczyszcza zębodół i zakłada sterylny tampon z gazy, który pacjent powinien zagryzać co najmniej przez 20 minut. Tamponu nie należy wymieniać na nowy przez 2-3 godziny po ekstrakcji, a ewentualnie nowy założyć tylko wówczas, gdy jest problem z tworzeniem się skrzepu.
W przypadku chirurgicznego usunięcia zębów na pusty zębodół zakłada się szwy.
O czym lekarz powinien wiedzieć przed zabiegiem?
Pacjent, którego czeka zabieg ekstrakcji powinien poinformować stomatologa o przewlekłych chorobach i podać nazwy przyjmowanych lekarstw. W dobrych gabinetach lekarze przeprowadzają wywiad, ale jeśli tego nie zrobią powiedzmy doktorowi o swoich przypadłościach szczególnie, gdy są to:
- Cukrzyca;
- Wady serca wrodzone;
- Choroby serca i układu krwionośnego;
- Obniżona odporność;
- Nadciśnienie;
- Nadczynność tarczycy;
- Zakaźne choroby, np. HIV, wirusowe zapalenie wątroby typu C lub B (HCV, HCB).
Wymienione choroby mogą wpływać na proces gojenia się rany.
Podanie nazwy leku pozwala dentyście ocenić, czy wśród medykamentów nie ma takich, które mogą mieć wpływ na krzepliwość krwi pacjenta.
Podczas zabiegu mogą wystąpić powikłania niezwiązane ze stanem zdrowia pacjenta. Wśród najczęściej spotykanych są:
- nieumyślna ekstrakcja sąsiadującego zęba,
- otwarcie zatoki szczękowej,
- uszkodzenie nerwów,
- uszkodzenie naczyń krwionośnych,
- złamanie kości.
Etapy gojenia się rany powstałej po ekstrakcji zęba
Gojenie jest procesem złożonym, wieloetapowym, który rozpoczyna się tuż po zakończeniu ekstrakcji. Dochodząc do pełni zdrowia pacjent przejdzie przez trzy etapy gojenia:
1. Samoczynne zasklepianie się naczyń krwionośnych.
Przerywając podczas ekstrakcji ciągłość naczyń krwionośnych sprawiamy, że zębodół wypełnia się krwią, która zaczyna krzepnąć w ciągu 5-15 minut. Skrzep to galaretowaty twór zbudowany głównie z fibryny, która jest produktem polimeryzacji fibrynogenu – białka wchodzącego w skład krwi. Pierwsze włókna fibryny pojawiają się od 15 do 45 minut po wyrwaniu zęba.
Przerwane naczynia krwionośne zasklepiają się dzięki trombocytom, czyli płytkom krwi osadzających się blisko ujścia tak, że tworzą czop zasklepiający światło naczynia, dzięki czemu do zębodołu nie sączy się krew.
Skrzep jest rodzajem naturalnego opatrunku. Brak skrzepu to jedno z powikłań poekstrakcyjnych, które wydłuża proces gojenia.
2. Samooczyszczanie się rany.
Każde przerwanie ciągłości tkanek wywołuje stan zapalny. Aby zahamować namnażanie się patogenów w obrębie rany zaczynają gromadzić się wzmacniające odporność limfocyty i granulocyty. Do naczyń krwionośnych wnikają reperatory tkanki łącznej. Są to duże komórki mikrofagów i fibroblastów, które oczyszczają ranę z pozostałości tkankowych i chorobotwórczych bakterii. Proces samooczyszczania zaczyna się około 12 godzin po ekstrakcji.
3. Odbudowa tkanek.
Faza określana mianem proliferacyjnej to czas odbudowy zniszczonych tkanek. Szczególnie aktywne stają się fibroblasty – komórki budulcowe skóry. Fibroblasty wytwarzają kolagen, którego włókna odbudowują tkankę łączną i uszkodzone naczynia krwionośne. Równolegle przebiegają procesy regeneracyjne w kości szczęki.
Powikłania po ekstrakcji
W większości przypadków ból po ekstrakcji ustępuje po 2-4 dniach, a rany goją się bez powikłań. Jednak u pewnego odsetka pacjentów występują problemy z gojeniem. Najczęściej są to:
- Pęknięcia rany;
- Problem z tworzeniem się skrzepu;
- Krwiaki;
- Nagromadzenie płynu surowiczego lub chłonki w zębodole;
- Zapalenie kości zębodołu (tak zwany suchy zębodół);
- Ropne zapalenie zębodołu (na skutek nieprawidłowego oczyszczenia rany z resztek kości);
- Martwica tkanki miękkiej.
Jak długo goi się rana po ekstrakcji?
Czas gojenia ran poekstrakcyjnych zależy od rodzaju zęba (najdłużej goją się rany po zębach trzonowych i przedtrzonowych, czyli tych z większą liczbą korzeni), indywidualnych cech pacjenta (choroby przewlekłe, poziom odporności, przyjmowane leki) oraz jakości przeprowadzonego zabiegu. Jeśli nie ma powikłań i gojenie przebiega prawidłowo, to pełna regeneracja rany po wyrwaniu zęba trwa od dwóch do trzech miesięcy.
Odbudowa tkanek miękkich trwa około 40 dni. Odbudowa ubytków kostnych zajmuje około 8 -12 tygodni.